Do Warszawy wybiera się silna reprezentacja znanych Ślązaków. Chcą przekonać prezydenta do podpisania śląskiej ustawy ZDJĘCIA

O wyjeździe do Warszawy mówi senator Maciej Kopiec. Polityk Nowej Lewicy uważa, że prezydent raczej nie podpisze ustawy uznającej śląski za język regionalny. Do Warszawy mieliby się udać między innymi Szczepan Twardoch, Zbigniew Rokita i Robert Talarczyk. Zapytaliśmy Macieja Kopca o szczegóły sprawy. Jak usłyszeliśmy, na razie ich nie ma.

Przypomnijmy, że izba wyższa będzie głosowała przyjęty przez Sejm projekt podczas posiedzenia zaplanowanego na 8-9 maja.

- Dziedzictwo naszych starek i starzików (babć i dziadków) musi przetrwać. Uznanie prawne naszego języka to jest kwestia szacunku, ale przede wszystkim decyzja o wymiarze praktycznym. Historia dzieje się na naszych oczach – mówi europoseł Łukasz Kohut z Rybnika, który od lat zabiega o to, by śląski stał się językiem regionalnym.

Status taki zyskał dużo wcześniej etnolekt kaszubski. Reguluje to ustawa z 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym. Jak zapowiedzieli wcześniej politycy koalicji rządzącej, w Senacie projekt również zostanie przegłosowany pozytywnie dla Ślązaków. Ostatnie słowo będzie jednak należało do prezydenta RP Andrzeja Dudy, który może podpisać uchwaloną ustawę lub nie.

- Wspólnie z Moniką Rosą i Maciejem Kopcem zajmowaliśmy się tym tematem od wielu lat. Śląska sprawa rozpoczęta przez śląskich regionalistów, Kazimierz Kutza i Marka Plurę jest dziś skutecznie kontynuowana przez kolejne pokolenie śląskich polityków. Liczą się konkrety - promowanie kultury regionu i zapewnienie wsparcia finansowego dla dziedzictwa Śląska - podkreśla europoseł.

Przypomnijmy, to już ósme podejście Ślązaków i Ślązaczek w staraniach o uznanie ich kultury i tożsamości. Uznanie śląskiego za język regionalny wiązałoby się z wieloma korzyściami dla śląskiej kultury. To m.in. możliwość pozyskania większych środków na edukację regionalną i naukę języka śląskiego w szkołach. Uczniowie mogliby również np. zdawać maturę w języku śląskim. Większe finansowanie mogłyby uzyskać także różne instytucje kultury, które kultywują śląskie tradycje.

Zgodnie z projektem, oznaczałoby to także m.in. przyznanie Ślązaczkom i Ślązakom prawa do zapisywania imion i nazwisk zgodnie z zasadami pisowni języka śląskiego, w szczególności w aktach stanu cywilnego oraz dowodach tożsamości. W gminach, gdzie podczas spisu powszechnego, który został przeprowadzony w 2021 roku, używanie języka śląskiego w kontaktach domowych zadeklarowało co najmniej 20 procent mieszkańców, byłaby możliwość montowania dwujęzycznych tablic z nazwami miejscowości, obiektów fizjograficznych oraz ulic. Ponadto śląski mógłby stać się językiem pomocniczym w tamtejszych urzędach, a posługującym się nim pracownikom przysługiwałby dodatek do pensji.

Bardzo zaawansowane są prace mające na celu kodyfikację języka śląskiego. W użyciu jest ślabikŏrzowy szrajbōnek, czyli alfabet szlabikorzowy. Co roku w Zabytkowej Kopalni Ignacy w Rybniku-Niewiadomiu odbywa się Diktand Godki Ślōnskij na Hoymgrubie (Dyktando Języka Śląskiego), któremu patronuje Demokratyczna Unia Regionalistów Śląskich. Celem konkursu jest promowanie języka śląskiego w piśmie według ortografii uzgodnionej w Cieszynie z późniejszą kontynuacją. Zasady te dostępne są w internecie pod adresem:

.

W zeszłym roku dyktando odbyło się 25 maja, już po raz 10. Tekst czytała Grażyna Bułka - aktorka Teatru Śląskiego w Katowicach, a jury przewodniczyła prof. dr hab. Jolanta Tambor. Wydarzenie honorowym patronatem objął prezydent Rybnika Piotr Kuczera.

W 2022 roku, ukazały się „Zasady pisowni języka śląskiego”, autorstwa dr. hab. prof. Uniwersytetu Wrocławskiego Henryka Jaroszewicza.

- To milowy krok na drodze do kodyfikacji języka śląskiego - skomentowali działacze śląscy.

- Brak skodyfikowanej odmiany języka śląskiego, stanowiącej uniwersalne tworzywo piśmiennicze, mającej społeczny prestiż oraz mogącej liczyć na instytucjonalną ochronę i funkcjonowanie w systemie edukacji uniemożliwia z kolei przeniknięcie na szerszą skalę mowy Ślązaków do przestrzeni publicznej. W konsekwencji prowadzi to do obniżenia poziomu witalności śląszczyzny, stopniowej dezintegracji oraz zaniku tegoż kodu – podkreśla autor.

W spisie powszechnym z 2021 roku, ponad 585,7 tys. osób zadeklarowało śląską identyfikację narodową (231,8 tys. wskazało język śląski jako pierwszy, a 353,9 tys. jako drugi). Ślązacy są najliczniejszą grupą, która w spisie wskazała inną identyfikację narodowo-etniczną niż polska. Kolejną najliczniej reprezentowaną grupą była przynależność kaszubska - 176,9 tysiąca.